"Jaś i Małgosia"

Recenzja Miasta z Dzieckiem

Dorosłość to nie takie Hop-Siup!

Za nami kolejna premiera w Teatrze Baj Pomorski w Toruniu.

Nie będę ukrywał, że czekałem na ten spektakl z niecierpliwością. „Jaś i Małgosia” to jedna z bajek z mojego dzieciństwa (kiedy to było?), wywołująca we mnie niezwykłe emocje. Niby znałem jej zakończenie, ale zawsze podświadomie liczyłem na to, że dzieci nie ulegną pokusom, że nie wejdą do chatki, nie zjedzą  pierników i że w ogóle ominą to miejsce, odnajdą ojca, wypędzą macochę i znowu będą szczęśliwi.

Tym razem nie czułem tych emocji. Może jestem już starszy, a może to reżyser i autor scenariusza pokazał mi swoją wizję starej opowieści.
Niby wszystko jest tak, jak w bajce braci Grimm. Domek stoi na skraju lasu, jest ojciec – drwal kochający swoje dzieci – dziewczynkę i chłopca, macocha, która – jak to w bajkach – ich nie kocha. Jest bieda, która wciska się do chatki wszelkimi sposobami i przy okazji niemiłosiernie piszczy. Jest też motyw porzucenia dzieci w lesie, motyw głodu, błądzenia i zagubienia. Ale to wszystko nie przeraża. Rozgrywa się w przestrzeni stworzonej przez wyobraźnię narratora i dzieci. W przestrzeni, którą jest (poznawany od samego początku) gabinet narratora – bajkopisarza.

Emocje narastają, gdy pojawia się postać Baby Jagi i jej świty. I nie jest to postać straszna, zgarbiona, z haczykowatym nosem, na którym  rosną kurzajki. To postać elegancko ubranej dostojnej pani, otoczonej głośną świtą. W tej świcie są też postacie z innych bajek, jak chociażby Czerwony Kapturek i Kopciuszek.
Tu pojawia się pokusa, czyli cukierek! Ale to nie jest zwykły cukierek! To bilecik do innego świata! Świata dorosłości. Zjeść cukierek ofiarowany przez Baby Jagę i jej świtę, zaspokoić głód (ciekawości) i wejść do jej świata, czy pozostać w swoim świecie, choć jest ciężko bez rodziców w nieprzyjaznym lesie? Czerwony Kapturek też tam jest i wygląda na to, że dobrze się bawi. Kapturek z główki zniknął, ma swoje zdanie na temat bajki, w której gra główną rolę i nawet Wilk nie jest go w stanie przekonać, by odgrywał znaną od zawsze scenkę.

W ogóle ten świat Baby Jagi jest inny. Kusi głośną muzyką, tańcem, pieniędzmi, nowymi znajomościami, czyli tym wszystkim, co chcielibyśmy mieć w dorosłym życiu. Jest tylko jedno ale... Z tego świata nie ma już powrotu do dzieciństwa, do kochającej siostry, do biednego i nie zawsze szczęśliwego życia, ale życia, w którym są bliskie bezinteresowne osoby.

Czy Małgosia uratuje Jasia, czy Jaś będzie chciał zostać uratowany przez Małgosię, to już widzowie zobaczą sami.

Spektakl zrobił na mnie doskonałe wrażenie. Zaciera się w nim granica między sceną a widownią, między aktorami a widzami. Dzieci mają wrażenie, że mogą dzięki swojej wyobraźni wpłynąć na rozgrywającą się wydarzenia. Wchodzą w interakcję z aktorami, podpowiadają dalszy ciąg scenariusza. Przez chwilę stają się Jasiami, przyjmując rozrzucane po widowni cukierki i coś, co imituje cukierki.
Przestrzenią, gdzie rozgrywa się akcja, jest nie tylko scena, ale i widownia, na której rozmieszczone są elementy scenografii i gdzie toczy się akcja spektaklu. Widz ma wrażenie, że znajduje się w środku odgrywanych scen.

Zbigniew Lisowski doskonale połączył w tym spektaklu  grę aktorów, teatr lalek, teatr cieni i musical. Momentami wydaje się, że na scenie panuje chaos, scena wiruje, słuchać muzykę, widać taniec. Ale tak właśnie świat dorosłych może być widziany oczami dzieci.
Ten spektakl to duże wyzwanie dla aktorów. Grają  w scenach aktorskich, animują lalki, grają w teatrze cieni, śpiewają, tańczą… i grają na pianinie.

Niezwykłe wrażenie robi kukiełkowa scena z Biedą, która – w metaforyczny sposób – pokazuje, jak wciska się w dom drwala i "piszczy" w jego domostwie.

Wyjątkowo sugestywnie gra swoją rolę Dominika Miękus jako Małgosia. Ciekawą metamorfozę z dziecka w dorosłego i z powrotem przechodzi Krzysztof Parda w roli Jasia – Janusza. Choć nie spełnia definicji „typowego Janusza”, to doskonale odgrywa rolę osoby powierzchownie dorosłej, która nie do końca wie, w jakiej rzeczywistości obecnie się znajduje. Baba Jaga – Grażyna Rutkowska-Kusa i jej świta, czyli: Mistrz Ceremonii – Andrzej Korkuz, Czerwony Kapturek – Marta Parfieniuk-Białowicz,   Kotka – Edyta Łukaszewicz-Lisowska, Kotka – Edyta Soboczyńska, z niezwykłym wdziękiem kuszą nie tylko Jasia, ale i publiczność, aby wejść do ich świata w trochę kabaretowo-wodewilowym stylu. Nad wszystkim, w tym nad wyobraźnią dzieci (dorosłych też), stara się zapanować Mariusz Wójtowicz – bajkopisarz. Doskonale wchodzi w interakcję z dziecięcą publicznością. Świetnie gra sceny, gdy puszczone wodze dziecięcej wyobraźni powodują, że akcja wymyka się spod jego kontroli.

Jaki płynie morał z tej opowieści?
Dzieci! Dorosłość to nie takie hop siup. Nie spieszcie się. Do tego trzeba po prostu dorosnąć.
Rodzice, nigdy nie zostawiajcie dzieci samych. Mogą się pogubić. Nie tylko dosłownie, ale i w przenośni.
Dla nas wszystkich – kochajmy bajki! Niosą w sobie tyle mądrości. A to, że czasem nasza wyobraźnia pozwala zmieniać ich treść, to nic złego. W końcu nic nie stoi na przeszkodzie, aby samemu wymyślić nową bajkę lub inne zakończenie znanej już opowieści. Wystarczy tylko zamknąć oczy!

S.L.

Realizatorzy spektaklu

Reżyseria i scenariusz: Zbigniew Lisowski

Scenografia: Pavel Hubička

Muzyka: Piotr Klimek

Słowa piosenek: Wojciech Szelachowski

Choreografia: Jacek Gębura

Grafiki: Sylwester Siejna

Inspicjent: Bartosz Adamski

Obsada:

Bajkopisarz – Mariusz Wójtowicz

Baba Jaga – Grażyna Rutkowska-Kusa

Małgosia – Dominika Miękus

Jaś, Książę, Duch Brata Grimm – Krzysztof Parda

Ojciec Jasia i Małgosi, Mistrz Ceremonii, Wilk, Duch Brata Grimm– Andrzej Korkuz

Czerwony Kapturek – Marta Parfieniuk-Białowicz

Macocha Jasia i Małgosi, Kotka – Edyta Łukaszewicz-Lisowska

Kościotrup, Księżniczka, Bieda, Kotka – Edyta Soboczyńska

Wujek Mietek – Krzysztof Zaremba